Mem internetowy to temat wdzięczny i ciekawy, zwłaszcza dla badacza. W swoim najnowszym badaniu „Memy – barometr nastrojów Polaków” firmy GFK Polonia i Clue PR przyjrzały się memom. To jeden z najważniejszych nośników opinii w internecie – aż 95 proc. internautów wie, czym jest mem internetowy, a 41 proc. ogląda memy i dzieli się nimi w sieci.
Autorzy badania skorzystali z definicji przyjętym w poprzednim badaniu GfK i Clue PR „Historia obrazkowa Polski w memach i szerach”. Eksperci i fani memów deklarowali w tamtym, że memem może być niemal wszystko: obrazek skomentowany jednym słowem lub krótkim tekstem, przewrotny rysunek, grafika, żart słowny lub fragment piosenki. To, co zdaniem autorów badania najważniejsze, to to, że mem jest skrótem myślowym, łatwym do uchwycenia i zrozumienia przez szerokie grono odbiorców. Według autorów najnowszego badania GfK i Clue PR, mem internetowy jest też popularny – spełnia trzy podstawowe role: rozśmiesza, pozwala dzielić się opiniami oraz buduje poczucie wspólnoty, skupionej wokół danej tematyki i poglądów.
Mem internetowy rozśmiesza. Ta funkcja jest wymieniana jako najważniejsza – zdaniem 69 proc. badanych memy są zabawne. Według 67 proc. ośmieszają poważne tematy i pozwalają nabrać dystansu. Z kolei dla 64 proc. badanych udostępnianie memów w sieci to dobra zabawa i forma relaksu. Do ulubionych memów lubimy też wracać – zdaniem 52 proc. badanych memy mogą być ponadczasowe. Rozmówcy w badaniu jakościowym deklarowali, że oglądanie memów jest dla nich pretekstem do przerwy w pracy i zdrowszą alternatywą dla wyjścia na papierosa. Zdaniem ekspertów, śmieszne memy są też najbardziej nośne.
Mem internetowy pełni rolę opiniotwórczą. Dla badacza może być zatem ciekawy, jako odzwierciedlenie aktualnych bolączek społecznych, stosunku do polityki czy mniejszości narodowych. 67 proc. badanych dzieli się memami aby wyrazić swoje opinie, 64 proc. uważa memy za narzędzie wyrażania emocji, zwłaszcza tych trudniejszych: frustracji, irytacji i gniewu. Memy są nośnikami opinii, nie zaś źródłami informacji. Zdaniem etnografa internetu, dr. Piotra Cichockiego z UW, memy służą do nadawania nowego kontekstu sytuacji czy wydarzeniu.
Mem internetowy ma funkcję wspólnotową. 61 proc. badanych twierdzi, że do znajomości memów nie jest szczególnie zaawansowany poziom wiedzy. Zdaniem Krzysztofa Domeradzkiego z GfK memy są popularne, bo większość osób je lubi i rozumie. Przez to, że są śmieszne, chętnie się nimi dzielimy, a to również pozwala nam budować wspólnotę z naszymi przyjaciółmi.
Mem internetowy, jeśli ma być przez Polaka lubiany, musi dotyczyć jednego z czterech tematów: polityki, związków damsko-męskich, zjawisk i grup społecznych lub życia zawodowego. Polityka znalazła się na pierwszym miejscu: 64 proc. badanych deklaruje, że najchętniej ogląda i dzieli się memami o tematyce politycznej. Ponad połowa badanych – 51 proc. interesuje się memami o związkach i relacjach damsko-męskich, tyle samo o zjawiskach i grupach społecznych (w tym mniejszościach, uchodźcach, itp.). Duża grupa młodych Polaków deklaruje, że podobają jej się memy na temat życia zawodowego i rynku pracy (42 proc. osób w wieku 16-29 lat). W memach tych szefowie zwykle przedstawieni są jako leniwi dyletanci, a pracownicy jako osoby znudzone codzienną rutyną i niechętne do większego wysiłku.
Jak podsumowują autorzy raportu, mem internetowy pozwala szybko zorientować się, co w danym momencie trapi, bawi lub wprawia Polaków w stan niepokoju. Najpopularniejsze memy pokazują sympatie i antypatie polityczne, grupy społeczne będące na celowniku czy podejście do ról społecznych kobiet i mężczyzn. Memy spełniają funkcję, jaką przez wiele lat pełnił kabaret, ale są bardziej egalitarne i dostępne, a przede wszystkim – łatwe do zrozumienia i przekazania dalej.
Metodologia: Badanie przeprowadzono w lutym 2016 na próbie ogólnopolskiej 16+, N=1004. Wyniki zostały uzupełnione o wywiady eksperckie i desk research.
