Jak dziennikarze postrzegają zjawisko fake news? Pierwsze badanie na ten temat przeprowadził Instytut ARC Rynek i Opinia na zlecenie agencji Public Dialog. Oto najważniejsze informacje z raportu „Fake news z perspektywy polskich dziennikarzy”.
Dziennikarze nie tylko spotykają się z fake news, ale też w nie wierzą
42 proc. dziennikarzy spotyka się z fake news: kilka razy dziennie, raz dziennie, kilka razy w tygodniu. Dzieje się to zarówno w trakcie poszukiwania tematów do pracy, weryfikacji tworzonych newsów i otrzymywanych informacji. Co jest jednak najważniejsze, aż 43 proc. badanych dziennikarzy przyznało, że w ciągu miesiąca uwierzyło w przynajmniej jedną nieprawdziwą informację. Problem fake news przybiera na sile, co jest związane z obecnym trendem rozwoju mediów i mediów społecznościowych, które ułatwiają przekazywanie sobie treści. Również tych nieprawdziwych.
Jak dziennikarze weryfikują informacje?
Dziennikarze weryfikują informacje korzystając z Internetu (67 proc.) i kontaktów bezpośrednich (63 proc.). Ponad połowa badanych (po 54 proc.) odwołuje się także do wiedzy ekspertów, bądź informacji z mediów krajowych.
Kto udostępnia fake newsy?
Większość badanych jako najczęstsze źródło fake news wskazuje internet (70 proc.) i social media (58 proc.). Niemal połowa (48 proc.) uważa, że politycy i osoby publiczne także podają i rozpowszechniają nieprawdziwe informacje.
Typy fake newsów
Autorzy raportu wskazali typy fake news i poprosili respondentów o wskazanie, z którym z nich mają najczęściej do czynienia. Najczęściej spotykane typ fake news to ten, gdzie selektywnie, jednostronnie przekazuje się wiadomości i nie informuje się o kontekście relacjonowanych historii (65 proc.). Ponad połowa badanych wskazuje też, że często spotyka się ze zmyślonymi historiami, które mają być poparciem dla jakiejś tezy (54 proc.).
Dlaczego pojawiają się fake newsy?
W opinii badanych dziennikarzy, główną przyczyną pojawiania się fałszywych przekazów jest tabloidyzacja mediów (67 proc.), duża konkurencja (66 proc.), która sprawia że podmioty prześcigają się w jak najszybszym publikowaniu newsów. Pojawianiu się nieprawdziwych komunikatów sprzyja także szybkie tempo rozpowszechniania informacji (46 proc.) i brak czasu na ich weryfikację (53 proc.). Kolejną ważną przyczyną był wirusowy charakter informacji (44 proc.) – skoro internauci coś sobie udostępniają, to dziennikarze są skłonni traktować informację jako ważną.
Jak walczyć z fake news?
Zdecydowana większość badanych (ponad 90 proc.) jest zdania, że zjawisko fake newsów będzie się pogłębiać. A blisko jedna czwarta z nich uważa, że obecne zapisy prawa prasowego nie są wystarczające i powinny zostać zaktualizowane. Walka z fake news powinna się odbywać przez edukację społeczeństwa (73 proc. badanych) oraz demaskowanie źródeł nieprawdziwej informacji (57 proc.).
Metodologia
Badanie zostało zrealizowane metodą CATI w dniach 24-28 kwietnia 2017 r. przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia. W badaniu wzięło udział 154 dziennikarzy. Baza obejmowała dziennikarzy z różnych typów mediów zarówno lokalnych, jak i ogólnokrajowych. Łączna wielkość próby wyniosła N=154, w tym dziennikarze prasowi, N=70, reprezentujący portale internetowe, n=28, prasę i portale, N=36, radio, N=13, TV, N=7.
Stąd można pobrać pełny raport: www.publicdialog.pl
